Uluslararası karayolu taşımalarında sıkça sorulan, Taşımacı, gümrük evraklarının doğruluğundan sorumlu mudur?

Bu konuyu, CMR Konvansiyonu, T.T.K. m.860 ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu kapsamında değerlendirmek lazım.


CMR Konvansiyonuna Göre Taşımacı Evrakın Doğruluğundan Sorumlu Değildir

 

CMR madde 11 çok nettir. 

  • Gümrük belgelerini ve tüm resmi/refakat evrakları gönderici sağlar.
  • Taşımacı bu belgelerin doğruluğunu, yeterliliğini araştırmak zorunda değildir.
  • Eksik/yanlış belge varsa sorumluluk gönderendedir.
  • Taşımacı yalnızca belgelerin kaybı veya yanlış kullanımı hâlinde, yükün kaybı ölçüsünde sorumludur.

Yani CMR Konvansiyonu, taşımacıya, belgenin içeriğini kontrol etmek senin işin değil demektedir.

 

Türk Ticaret Kanunu 860.Maddesi, CMR’nin İç Hukuktaki İkizi

TTK m.860, CMR’nin Türkçe versiyonu gibidir:

  • Gönderen, gümrük dâhil tüm resmî belgeleri taşımacıya vermek zorundadır.
  • Taşımacı, evrakın doğruluğunu araştırmakla yükümlü değildir.
  • Sorumluluk yine gönderendedir.

Kısacası, uluslararası taşımada evrakın içeriği gönderene aittir; taşımacı yalnızca emanet alıp taşıyan konumundadır.

 

Transit Rejimi

4458 sayılı Gümrük Kanunu transit taşımaları özel bir rejime bağlar. Bu rejimde taşımacı artık sadece taşıyan değildir; aynı zamanda rejim hak sahibi veya asıl sorumlu olabilir.

Bu durumda:

  • Eşyanın varış gümrüğüne tam, sağlam ve eksiksiz sunulmasından taşımacı da sorumludur.
  • Beyan ile eşya arasında fark çıkarsa (eksik, fazla, yanlış cins) idari para cezaları doğar.
  • Bu cezalar, CMR’de olduğu gibi sadece gönderene yüklenmez; taşımacı da sorumlu tutulabilir.

Transit rejimine göre, mühür bozulmuşsa, araç rotadan sapmışsa, süre aşılmışsa… taşımacı risk altına girer.

 

Üç Ayrı Kaynak – İki Farklı Sorumluluk

 

CMR & TTK

  • Evrakın doğruluğu gönderene aittir
  • Taşımacı içerik kontrolü yapmak zorunda değildir.

 

Gümrük Kanunu (Transit Rejimi)

  • Taşımacı, eşyayı ayniyeti bozulmadan varış gümrüğüne teslim etmekle sorumludur.
    Fark, eksik, fazla, yanlış beyan cezalarında taşımacı da muhatap olabilir.

 

Bu nedenle uluslararası taşımalarda taşımacıların güzergâh, süre, mühür güvenliği gibi konularında azami dikkat göstermesi gerekir.

 

Transit rejiminde, CMR’ nin güvenli alanından çıkar, gümrük hukukunun sert sorumluluk alanına tabi olursunuz.